Od września 2025 polskie szkoły wchodzą w okres poważnych przemian. Ministerstwo Edukacji uruchamia Reformę26, program stopniowej przebudowy systemu nauczania, który ma zakończyć się w 2032 roku. Zmiany obejmą zarówno uczniów, jak i nauczycieli oraz rodziców. To nie tylko korekta planu lekcji, ale całkowite przewartościowanie tego, czym ma być szkoła w XXI wieku.
Warto przypomnieć, że polska edukacja od lat podlegała różnym modyfikacjom – od wprowadzenia gimnazjów w latach dziewięćdziesiątych, po ich likwidację kilka lat temu. Nowa reforma wyróżnia się jednak tym, że nie ogranicza się do struktury klas czy długości cykli nauczania. Koncentruje się na treściach, metodach pracy i kompetencjach, które mają przygotować młodych ludzi do życia społecznego i zawodowego.
Nowe przedmioty od września 2025 – edukacja zdrowotna i edukacja obywatelska
Pierwszym widocznym elementem zmian są dwa nowe przedmioty. Edukacja zdrowotna pojawi się w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych jako następca wychowania do życia w rodzinie. Będzie prowadzona raz w tygodniu, w formie nieocenianej. Rodzice zachowują prawo do rezygnacji z zajęć do 25 września, co ma zapewnić dobrowolność uczestnictwa. Lekcje mają obejmować szeroki zakres tematyczny: zdrowie psychiczne i fizyczne, profilaktykę uzależnień, ekologię oraz świadome dbanie o dobrostan.
Drugim przedmiotem jest edukacja obywatelska, która zastąpi historię i teraźniejszość w szkołach ponadpodstawowych. W odróżnieniu od swojego poprzednika, będzie nastawiona na praktykę. Uczniowie nie ograniczą się do analizy dokumentów, lecz wezmą udział w debatach, przygotują petycje i zrealizują projekty społeczne. W ten sposób zdobywana wiedza przełoży się na doświadczenie, a nie na czysto teoretyczne informacje.
Warto dodać, że w wielu krajach Unii Europejskiej podobne przedmioty są od lat obowiązkowe i traktowane jako fundament edukacji. Polska reforma wpisuje się więc w szerszy europejski trend wzmacniania świadomości obywatelskiej i kompetencji zdrowotnych w szkołach.
Ferie zimowe 2026 i kalendarz roku szkolnego 2025/2026
Drugą dużą zmianą jest nowy kalendarz roku szkolnego. Od stycznia 2026 ferie zimowe będą odbywać się w trzech, a nie w czterech turach. Pierwsza rozpocznie się 19 stycznia i potrwa do 1 lutego, druga obejmie okres od 2 do 15 lutego, a trzecia zakończy się 1 marca. Zmiana ta ma pomóc w równomiernym rozłożeniu ruchu turystycznego, co szczególnie doceni branża hotelarska i transportowa.
Przerwa świąteczna przypada od 22 do 31 grudnia, a przerwa wielkanocna potrwa od 2 do 7 kwietnia. Dzięki takiemu układowi rok szkolny zyskuje bardziej uporządkowaną strukturę. Dla rodziców oznacza to konieczność wcześniejszego planowania urlopów i opieki nad dziećmi, natomiast uczniowie mogą liczyć na bardziej przewidywalne cykle pracy i odpoczynku.
Zmiana kalendarza nie pozostaje bez wpływu na przygotowania do egzaminów. Nowe terminy ferii mogą inaczej rozkładać okresy intensywnej nauki, co wymaga od nauczycieli odpowiedniego planowania materiału.
Religia i etyka w szkołach – nowe zasady od 2025
Od września 2025 religia i etyka będą nauczane tylko raz w tygodniu. Zajęcia mają być umieszczane na początku lub na końcu dnia, aby uniknąć przerw w planie lekcji dla tych uczniów, którzy nie uczestniczą w lekcjach. Jeśli w klasie zainteresowanie będzie niewielkie, szkoły otrzymają możliwość tworzenia grup międzyklasowych.
Zmiana ta ma wymiar praktyczny, ale także symboliczny. Z jednej strony odciąża plan zajęć, z drugiej – odpowiada na rosnące oczekiwania społeczności rodziców i uczniów, którzy postulowali bardziej elastyczne podejście do zajęć religijnych. W debacie publicznej pojawiają się jednak także głosy krytyczne, wskazujące, że ograniczenie godzin religii osłabia jej znaczenie w edukacji. Reforma w tej kwestii może więc stać się źródłem kontrowersji i dalszych dyskusji.
Zmiany dla nauczycieli od 2025 – pensum i nowe obowiązki
Kolejnym obszarem są zmiany w pracy nauczycieli. Od nowego roku szkolnego wszyscy będą pracować według jednolitego pensum wynoszącego 18 godzin tygodniowo. Znikną również tzw. godziny dostępności, które budziły spore emocje w środowisku pedagogicznym. Ich likwidacja odciąży nauczycieli z dodatkowych obowiązków formalnych i ułatwi planowanie czasu pracy.
Jednocześnie szkoły zyskają większe możliwości zatrudniania specjalistów, takich jak psychologowie czy logopedzi, także w elastycznych formach. Reforma przewiduje również zmiany w systemie wynagrodzeń – od 2026 roku pojawią się nowe zasady przyznawania nagród jubileuszowych i odpraw. Warto podkreślić, że część związków zawodowych domaga się dalszych gwarancji i podwyżek, co pokazuje, że dyskusja o warunkach pracy nauczycieli nie zakończy się wraz z wejściem reformy w życie.
Więcej wsparcia psychologicznego w szkołach
Nowy system edukacji stawia na wzmocnienie wsparcia psychologicznego. W każdej szkole ma być dostępny psycholog, a dyrektorzy otrzymają prawo do elastycznego doboru form zatrudnienia. Dzięki temu możliwe będzie zapewnienie specjalistycznej pomocy również w mniejszych placówkach, które do tej pory miały trudności z jej organizacją.
Statystyki wskazują, że w ostatnich latach znacząco wzrosła liczba młodych osób zmagających się z problemami emocjonalnymi i psychicznymi. Reforma odpowiada na ten trend, dając uczniom łatwiejszy dostęp do specjalistów. Zmiana ma też odciążyć nauczycieli, którzy dotychczas często przejmowali rolę pierwszych doradców w kryzysowych sytuacjach.
Nowa podstawa programowa WF – sprawność i odporność
Nowa podstawa wychowania fizycznego zakłada odejście od jednostajnych zajęć na rzecz rozwijania faktycznej sprawności i odporności młodzieży. W klasach I–III uczniowie będą przechodzić obowiązkowe testy sprawnościowe, a w klasach VII–VIII staną się one fakultatywne. Duży nacisk zostanie położony na biegi, ćwiczenia siłowe, skoki i elementy samoobrony.
W starszych rocznikach pojawią się również elementy przygotowania do służb mundurowych, co ma dodatkowo motywować uczniów do aktywności. Warto zauważyć, że podobne rozwiązania funkcjonują w niektórych krajach skandynawskich, gdzie lekcje WF-u obejmują nie tylko sport, lecz także edukację prozdrowotną i przygotowanie do codziennych wyzwań. Polska reforma zbliża się więc do międzynarodowych standardów.
Reforma26 „Kompas Jutra” – fundament zmian do 2032
Wszystkie opisane korekty stanowią jedynie początek szerszej transformacji. Reforma26, zwana także „Kompasem Jutra”, ma być wdrażana etapami do 2032 roku. Jej istotą jest rozwój kompetencji kluczowych: społecznych, cyfrowych i obywatelskich, które mają zastąpić dotychczasową dominację wiedzy encyklopedycznej.
Nowe podejście zakłada ocenianie opisowe i systematyczny feedback zamiast samych stopni. Uczniowie będą częściej realizować projekty zespołowe i interdyscyplinarne, co lepiej przygotuje ich do przyszłej pracy. Harmonogram reformy przewiduje stopniowe wprowadzanie zmian w podstawach programowych, a także dostosowanie egzaminów do nowej filozofii kształcenia.
Egzaminy od 2026 – nowe zasady i harmonogram
Zmiany obejmą również egzaminy zewnętrzne. Egzamin ósmoklasisty i matura w 2026 roku będą odbywać się według zmodyfikowanych zasad. Centralna Komisja Egzaminacyjna zapowiada, że większą rolę odegrają zadania sprawdzające umiejętność analizy tekstu, rozwiązywania problemów i pracy z materiałem źródłowym.
Nowością będzie również większe znaczenie projektów i działań zespołowych, które mogą być oceniane jako część dorobku ucznia. To duże wyzwanie, zarówno dla nauczycieli, którzy muszą dostosować program nauczania, jak i dla uczniów, którzy będą musieli nauczyć się innego sposobu przygotowywania się do egzaminów.
Obowiązkowe rady szkół i prawa ucznia
Od września 2025 w każdej placówce edukacyjnej powstaną obowiązkowe rady szkół. Będą one organem łączącym nauczycieli, rodziców i uczniów we wspólnym decydowaniu o funkcjonowaniu szkoły. Nowością jest także funkcja rzecznika praw ucznia, który ma bronić interesów młodzieży i dbać o przestrzeganie ich praw.
Podobne rozwiązania funkcjonują w wielu krajach Europy Zachodniej, gdzie rady rodziców i uczniów odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu szkolnej rzeczywistości. Dzięki temu społeczność szkolna staje się bardziej demokratyczna, a uczniowie zyskują poczucie sprawczości.
Co oznaczają zmiany dla uczniów i rodziców w praktyce?
Sześć opisanych obszarów zmian nie jest abstrakcyjną wizją, lecz rzeczywistością, z którą uczniowie i rodzice zetkną się od września 2025. Nowe przedmioty wpłyną na codzienny rytm nauki, ferie zimowe wymuszą inne planowanie czasu wolnego, a zmiany w religii uproszczą plany lekcji.
Dla nauczycieli reforma oznacza nowe obowiązki i ujednolicone pensum, a dla rodziców – większe zaangażowanie w życie szkoły poprzez rady i współpracę z dyrekcją. Pierwsze lata reformy będą zapewne okresem prób i błędów, w którym pojawią się wyzwania organizacyjne. To jednak konieczny etap, by szkoła mogła lepiej przygotowywać młodzież do współczesnych wyzwań społecznych i zawodowych.
Jakie zmiany w Karcie Nauczyciela od września 2025?
Reforma26 obejmuje również przepisy regulujące status zawodowy nauczycieli. Od września 2025 w Karcie Nauczyciela pojawią się nowe rozwiązania związane z organizacją pracy i systemem wynagrodzeń. Najważniejszą zmianą jest ujednolicenie pensum dydaktycznego – wszyscy pedagodzy będą prowadzić 18 godzin zajęć tygodniowo, co kończy dotychczasowe różnice między poszczególnymi przedmiotami i specjalnościami.
Zmodyfikowane zostaną również przepisy dotyczące tak zwanych godzin dostępności. Do tej pory nauczyciele mieli obowiązek prowadzenia cotygodniowych dyżurów dla uczniów i rodziców, jednak od nowego roku szkolnego ten wymóg zostanie zniesiony. Zmiana ta ma poprawić warunki pracy, a także uelastycznić czas, jaki pedagodzy mogą przeznaczyć na przygotowanie zajęć i rozwój zawodowy.
Od 2026 roku wejdą w życie kolejne poprawki do Karty Nauczyciela, obejmujące nowe zasady nagród jubileuszowych i odpraw. Celem reformy jest uproszczenie i ujednolicenie systemu świadczeń, a także dostosowanie przepisów do współczesnych potrzeb kadry pedagogicznej. W perspektywie kilku lat planowane są dalsze korekty, które mają wzmocnić prestiż zawodu i zwiększyć atrakcyjność pracy w szkole.
Szkoła 6 zmian od września 2025
Jakie zmiany w szkole od 2025?
Od września 2025 w polskich szkołach wejdą w życie sześć kluczowych zmian: dwa nowe przedmioty, nowy kalendarz ferii, ograniczenie godzin religii, ujednolicone pensum nauczycieli, większe wsparcie psychologiczne oraz nowa podstawa wychowania fizycznego. Wszystko to jest częścią Reformy26, która potrwa do 2032 roku.
Jakie zmiany w statucie szkoły od września 2025?
Statuty zostaną dostosowane do nowych obowiązków, w tym wprowadzenia rad szkół i rzecznika praw ucznia. Zmienią się także regulacje dotyczące godzin lekcyjnych i zasad zatrudniania specjalistów.
Jakie zmiany czekają uczniów w roku szkolnym 2025/2026?
Uczniowie poznają nowe przedmioty, będą uczestniczyć w obowiązkowych testach sprawnościowych i przygotują się do egzaminów według zmodyfikowanych zasad. Szkoła stanie się bardziej nastawiona na praktykę i kompetencje społeczne.
Jakie zmiany dla nauczycieli w 2025 roku?
Pedagodzy będą pracować według jednolitego pensum i zostaną zwolnieni z obowiązku prowadzenia godzin dostępności. Od 2026 roku zmienią się zasady odpraw i nagród. Jednocześnie zwiększy się znaczenie specjalistów wspierających nauczycieli w pracy z uczniami.
Jakie nowe przedmioty pojawią się w szkołach od września 2025?
Wprowadzone zostaną dwa nowe przedmioty: edukacja zdrowotna, obejmująca m.in. profilaktykę i ekologię, oraz edukacja obywatelska, nastawiona na praktyczne działania społeczne.
