Nadchodzi Halloween! Wydrążone dynie, trupie czaszki, czarne koty i fantastyczne istoty to symbole tego święta. 31 października to dzień hucznie obchodzony w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Irlandii i Wielkiej Brytanii, który w tych krajach jest równie popularny i bogaty w różne zwyczaje, co święta Bożego Narodzenia. Święto to do Polski dotarło w latach 90. ubiegłego wieku i cieszy się coraz większą popularnością. Co warto wiedzieć na temat Halloween?
Co to jest Halloween – kilka faktów i mitów
halloween dzieci
Halloween w naszej kulturze obrosło w mity, negatywne oceny i złe skojarzenia. W dużej mierze wynika to z niezrozumienia, bowiem niewiele osób zdaje sobie sprawę, skąd naprawdę pochodzi to święto, jak długo jest obchodzone, i czemu miały służyć zwyczaje, które mu towarzyszą.
Czy Halloween to amerykańskie święto?
Stany Zjednoczone z pewnością obchodzą Halloween najhuczniej na całym świecie. Jest to święto, na które Amerykanie wydają najwięcej pieniędzy, zaraz po Bożym Narodzeniu – kupują cukierki i inne słodycze, kostiumy, maski i ozdoby, a także organizują drogie imprezy.
celtyckie święto
Historia Halloween jednak jest o wiele dłuższa, niż historia Stanów Zjednoczonych, a jego geneza nie jest w pełni poznana. Niektórzy twierdzą, że tradycja ta wywodzi się z rzymskiego święta na cześć bogini sadów, ogrodów i owoców: Pomony, lub od rzymskiego święta ku czczi duchów zmarłych przodków (Parentalia).
Z reguły jednak korzeni Halloween upatruje się w celtyckich dożynkach – Samhain, obchodzonych miej więcej w połowie pomiędzy równonocą jesienną, a przesileniem zimowym. Mitologia irlandzka podaje, że jest to czas, kiedy otwierają się „drzwi” do świata zmarłych, pozwalając duszom umarłych i nadprzyrodzonym istotom, takim jak duchom czy wróżkom, przybyć na Ziemię.
okazji halloween
Dusze należało przebłagać, aby zapewnić ludziom i zwierzętom gospodarskim przetrwanie nadchodzącej zimy, a złe duchy – przegnać za pomocą dziwacznych strojów i masek. Rozpalano wówczas ogniska, wyprawiano uczy, przeprowadzano rytuały wróżbiarskie, a z czasem powszechne stało się chodzenie od drzwi do drzwi i przebieranie się, często połączone z odgrywaniem przedstawień.
W późniejszym czasie pogańskie zwyczaje połączyły się ze zwyczajami powiązanymi z Dniem Wszystkich Świętych i Dniem Zadusznym, prowadząc do powstania Halloween. Jak widać, geneza Halloween jest skomplikowana, a mimo popularności w Stanach Zjednoczonych, tradycja tego święta sięga nawet czasów starożytnych.
Skąd wzięła się nazwa Halloween?
zabawa cukierek
Nazwa Halloween pochodzi od „All Hallows’ Eve”, co oznacza wigilię dnia Wszystkich Świętych. Mimo krytyki ze strony większości kościołów, Halloween kształtowało się w dużej mierze w średniowiecznej chrześcijańskiej Europie, stąd nazwa.
Jak obchodzone jest Halloween? Najpopularniejsze zwyczaje
Najpopularniejsze zwyczaje związane z Halloween są podobne tak w USA, jak i w krajach europejskich, w tym również Polsce. W święcie tym udział biorą zarówno dzieci, jak i dorośli – popularne jest przebieranie się za wampiry, duchy, czarownice, szkielety, postaci z kreskówek i horrorów, i wiele innych, a potem chodzenie na bale przebierańców i huczne imprezy tematyczne. Dużo osób ozdabia swoje domy, podwórka czy balkony podświetlonymi dyniami i innymi halloweenowymi ozdobami.
powitanie zimy
Jedną z najbardziej znanych zabaw jest cukierek albo psikus. Dzieci w różnych przebraniach chodzą wówczas od domu do domu, prosząc o słodycze albo pieniądze. Jeżeli domownicy nie dadzą cukierka, dzieci mogą sprawić im psikusa. Zazwyczaj uznaje się, że domów, które nie są udekorowane na te święto, dzieci nie odwiedzają.
Młodzież i dzieci często – szczególnie w Stanach Zjednoczonych – odwiedzają tzw. straszne farmy (scary farms) – duże przestrzenie, specjalnie zaprojektowane do tworzenia w nich upiornych scenerii rodem z planów filmów grozy, takich jak Drakula czy Mumia. Popularną zabawą jest także tzw. apple bobbing, w której w misce wypełnionej wodą zostają umieszczone jabłka. Uczestnicy gry muszą ugryźć jedno z nich bez użycia rąk, a jeśli jakieś jabłko pozostanie nieuszkodzone, to będzie to oznaczało szczęście w nadchodzącym roku.
W Halloween pojawiają również różne formy wróżbiarstwa, na przykład wróżby z obierków jabłek.
Czy my obchodzimy Halloween, i dlaczego tak?
cześć bóstwa owoców
dzień zaduszny
Jak najbardziej, święto Halloween cieszy się coraz większą popularnością w Polsce, pomimo niechęci ze strony przedstawicieli Kościoła. Zwyczaje te jednak są po prostu świetną zabawą, dlatego są tak lubiane, a dzień później nadchodzi czas na poważną, uroczystą atmosferę Wszystkich Świętych.
Dynia na Halloween – co oznacza?
Jack-o’-lantern, czyli halloweenowa lampa z wydrążonej dyni, w środek której wstawia się świecę. Pierwotnie używało się do tego także brukwi, rzepy czy buraka. Dla irlandzkich chłopów lampa ta oznaczała błędne ogniki, czyli zagubione dusze zmarłych. Obecnie lampiony z dyni umieszcza się w wyeksponowanych miejscach domów.
Lampion z dyni – krok po kroku
Jak zrobić własny lampion z dyni? Nie jest to trudne zadanie, ale wymaga odrobiny cierpliwości. Co będzie potrzebne?
- Duża dynia, pozbawiona skaz i pęknięć.
- Ołówek lub cienki flamaster.
- Cienki i ostry nóż.
- Łyżka.
- Ręczniki papierowe.
- Miska na miąższ i pestki.
- Świeczki typu t-light.
zwyczaj przebierania
Pracę należy rozpocząć od wycięcia okrągłego otworu na wierzchu dyni, w miejscu, gdzie znajduje się ogonek. Stanie się on przykrywką dla lampionu. Otwór powinien być na tyle duży, aby później można było swobodnie włożyć rękę do środka dyni. Następnie zdejmujemy odciętą część, odcinamy z niej miąższ i pestki, wycinamy w niej małe dziurki, aby mógł przez nie ulatywać dym, i odkładamy ją na ręcznik papierowy. Łyżką wydrążamy dynię, a usunięty miąższ i pestki możemy wykorzystać w kuchni, na przykład do ugotowania zupy czy upieczenia ciasta.
Po wydrążeniu dani wycieramy jej wnętrze papierowym ręcznikiem i nacieramy je odrobiną oleju. Następnie ołówkiem albo flamastrem rysujemy wzory na dyni, które chcemy wyciąć. Można skorzystać z klasycznego rozwiązania, czyli oczu, nosa i szeroko uśmiechniętych ust, ale ogranicza Cię tylko Twoja wyobraźnia. Po wycięciu otworów ostrym nożem do środka dyni można włożyć świeczkę i ją zapalić, a całość przykryć wcześniej wyciętą przykrywką. Tak przygotowana dynia będzie piękną ozdobą.
