Zapalenie płuc to poważna infekcja dolnych dróg oddechowych charakteryzująca się uporczywym kaszlem i gorączką. Na tę chorobę może zachorować każdy, ale najbardziej narażone są dzieci do 5. roku życia oraz niemowlęta. Nieleczona może powodować poważne komplikacje. Sprawdź, co warto wiedzieć na temat zapalenia płuc u dzieci i możliwych powikłań.
Jak rozpoznać zapalenie płuc u dziecka?
Zapalenie płuc jest chorobą, którą charakteryzują [1]:
- gorączka;
- objawy ze strony układu oddechowego;
- obecność widocznego w badaniu radiologicznym nacieku zapalnego w pęcherzykach płucnych lub tkance śródmiąższowej płuc.
Objawy zapalenia płuc u dzieci najczęściej zależą od czynnika wywołującego chorobę.
- Bakteryjne zapalenie płuc wywołane przez bakterie typowe np. Streptococcus pneumoniae: gorączka, dreszcze, bóle brzucha, kaszel suchy, a potem mokry [1].
- Zapalenie płuc związane z aktywnością bakterii atypowych np. Mycoplasma pneumoniae: stan podgorączkowy, suchy kaszel, świszczący oddech, ogólnie złe samopoczucie i bóle głowy [1].
- Wirusowe zapalenie płuc diagnozowane najczęściej w młodszych grupach wiekowych między 4. m.ż. a 4. r.ż., wywołane przez wirusy np. grypy typu A lub paragrypy: charakterystycznym objawom zapalenia płuc (gorączka i kaszel) towarzyszą bóle mięśniowe, uczucie rozbicia i katar [2].
Kiedy objawy zapalenia płuc wymagają leczenia w szpitalu?
Przebieg zapalenia płuc najczęściej jest łagodny lub umiarkowany. Wówczas objawy choroby różnią się w zależności od wieku dziecka. W przypadku niemowląt temperatura ciała wynosi < 38,5°C, częstość oddechów < 50/min, w niewielkim stopniu dochodzi do zaciągania międzyżebrzy oraz nie ma problemów z przyjmowaniem pokarmów i płynów. U małych dzieci dodatkowo występuje niewielka duszność [2].
Kiedy zgłosić się do szpitala?
Powodem do niepokoju są inne objawy sugerujące komplikacje. Wskazaniem do skierowania dziecka z ciężkim przebiegiem zapalenia płuc do szpitala są najczęściej objawy sepsy i wstrząsu oraz niewydolności krążeniowo-oddechowej, w tym [3]:
- saturacja <92%;
- przyspieszenie częstości oddechów: 0-1 miesiąc życia >60/min, 2-12 miesiąc życia >50/min, 2-5 rok życia >40/mi, powyżej 5 lat >20/min;
- duszność z wyraźnym wciąganiem klatki piersiowej i ruchami skrzydełek nosa;
- stękanie (wydechy przy zamkniętej głośni);
- bezdechy;
- ból w klatce piersiowej;
- cechy odwodnienia;
- częstoskurcz (tachykardia, przyspieszenie czynności akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę);
- zaburzenia świadomości: od apatii i słabej reakcji na bodźce zewnętrzne po utratę przytomności;
- drgawki;
- trudności w przyjmowaniu pokarmów i płynów.
Jakie powikłania daje zapalenie płuc u dziecka i niemowlaka?
Komplikacje wynikające z zapalenia płuc niemowląt i dzieci mogą wystąpić zarówno po stanie zapalnym płuc o podłożu bakteryjnym, jak i w trakcie leczenia. Do najczęściej diagnozowanych należą [2, 3]:
- bakteriemia (obecność żywych bakterii we krwi);
- wysięk w jamie opłucnej, a następnie ropniak opłucnej (wysoka gorączka utrzymująca się powyżej 48-72 godz., ból w klatce piersiowej, zmniejszenie ruchomości klatki piersiowej po chorej stronie, słyszalny szmer pęcherzykowy nad zajętym obszarem);
- ropień płuca (wysoka gorączka, mokry kaszel z krwiopluciem, duszność, ból w klatce piersiowej, ściszenie szmerów oddechowych i trzeszczenia).
Powikłaniami zapalenia płuc o ciężkim przebiegu mogą być także zapalenie osierdzia, zapalenie kości i stawów [3] albo wysięk w worku osierdziowym. Komplikacją zagrażającą życiu i zdrowiu dziecka jest martwicze zapalenie płuc, które może prowadzić do powstania przetok oskrzelowo-tchawicznych lub odmy opłucnowej [2].
Jak zapobiec komplikacjom związanym z zapaleniem płuc u dzieci i niemowląt?
Zapalenie płuc o przebiegu lekkim lub umiarkowanym powinno być leczone w domu we współpracy z pediatrą [3]. Lekarz po rozpoznaniu choroby o etiologii bakteryjnej może zlecić podawanie dziecku antybiotyku, aczkolwiek stosuje się go zwykle u dzieci od 5. roku życia. W grupie wiekowej od 4 miesięcy do 4 lat w dobrym stanie ogólnym początkowo wystarczy podawanie leków łagodzących objawy zapalenia płuc. Jeśli w ciągu kolejnych 48 godzin stan małego pacjenta nie ulegnie poprawie, a dodatkowo istnieje podejrzenie nadkażenia bakteryjnego lub pierwotnego zakażenia bakteryjnego, należy zastosować antybiotykoterapię (np. amoksycylina, klarytromycyna) [1]. Jej celem jest zapobieganie powikłaniom, zmniejszenie ryzyka nosicielstwa, skrócenie czasu choroby oraz polepszenie stanu zdrowia małego pacjenta [3].
Ponadto rodzice powinni zadbać o to, aby dziecko [1, 3]:
- nie miało kontaktu z dymem papierosowym (zakaz palenia tytoniu w otoczeniu malucha);
- leżało w łóżku;
- oddychało dobrze nawilżonym, świeżym i chłodnym powietrzem (18-20°C);
- było odpowiednio nawodnione;
- spożywało lekkostrawne posiłki dobrane do jego wieku.
Leczenie zapalenia płuc obejmuje nie tylko antybiotyki, ale także leki, które mają pomóc złagodzić objawy choroby. Można podawać właściwie dobrane do masy ciała dziecka leki przeciwgorączkowe i na dolegliwości bólowe np. na bóle stawów, ból głowy i bóle brzucha [3].
W przypadku zapalenia płuc warto również sięgnąć po syrop np. Deflegmin EFFECT z chlorowodorkiem ambroksolu, który zwiększa wydzielanie śluzu w drogach oddechowych i poprawia jego transport. Dzięki niemu dziecko będzie miało mniejsze problemy z odkrztuszeniem lepkiej wydzieliny i łagodniejszy kaszel [5].
FAQ
1. Ile trwa zapalenie płuc u dzieci?
Czas trwania leczenia zapalenia płuc u dzieci zależy od czynnika wywołującego stan zapalny. Niepowikłane pozaszpitalne zapalenie płuc powinno być leczone przez 5 do 7 dni. Dłużej, bo nawet 2 tygodnie trwa leczenie atypowego zapalenia płuc [1]. W przypadku niereagowania na leczenie, gdy wystąpią niepokojące objawy lub powikłania, należy udać się do szpitala.
2. Jak diagnozuje się zapalenie płuc u dzieci?
Podstawą rozpoznania zapalenia płuc w przypadku dzieci jest wywiad z rodzicami i ocena zgłaszanych objawów oraz badanie przedmiotowe (m.in. zmiany osłuchowe). W uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić wykonanie RTG klatki piersiowej. Jeżeli wystąpią powikłania np. ropień płuca lub dotychczasowe leczenie nie przynosi poprawy, wskazane jest zrobienie tomografii komputerowej (TK) [2].
Artykuł na zlecenie marki Deflegmin
Bibliografia:
1. Lange J., Zapalenie płuc u dzieci, 2016, witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/137964,zapalenie-pluc (dostęp: 30.10.2024).
2. Woźniak K. i in., Pozaszpitalne zapalenie płuc u dzieci – diagnostyka i postępowanie, Standardy Medyczne/Pediatria, 2016, T. 13: 799-807.
3. Bielska D., Zapalenie płuc u dzieci – do kiedy można leczyć w domu, 2016, witryna internetowa: https://podyplomie.pl/pediatria/24534,zapalenie-pluc-u-dzieci-do-kiedy-mozna-leczyc-w-domu (dostęp: 30.10.2024).
4. Kycler Z. i in., Zapalenia płuc o ciężkim przebiegu u dzieci –charakterystyka kliniczna, powikłania i odległe następstwa, Borgis – Nowa Pediatria 5/2000, s. 17-22.
5. Witryna internetowa: https://deflegmin.pl/rodzina-deflegmin/deflegmin-dla-doroslych/deflegmin-effect-syrop/
