Paciorkowce są jednym z głównych czynników odpowiedzialnych za ostre zapalenie gardła i/lub migdałków podniebiennych. Wokół zakażeń paciorkowcowych krąży wiele pytań: jak je rozpoznać, czym leczyć itp. Poznaj odpowiedzi na te najczęściej zadawane i rozwiej swoje wątpliwości.
Paciorkowce – co to za bakterie?
Paciorkowce inaczej są nazywane streptokokami od łacińskiej nazwy Streptococcus. Są to Gram-dodatnie bakterie, które mają kulisty kształt. Ze względu na ich zdolność wywoływania hemolizy, czyli doprowadzania do rozpadu erytrocytów (czerwonych krwinek), dzieli się je na kilka grup. Wśród nich wyróżnia się te, które mają największe znaczenie w medycynie:
- paciorkowce alfa-hemolizujące: Streptococcus pneumoniae (pneumokoki) i Streptococcus viridans,
- paciorkowce beta-hemolizujące grupy A i B: Streptococcus pyogenes (A) i Streptococcus agalactiae (B).
Co atakuje paciorkowiec?
Nie wszystkie bakterie paciorkowca wywołują choroby. Mogą bytować na błonach śluzowych jamy ustnej, gardła i skórze zdrowego człowieka bez żadnych dolegliwości. Co jednak nie zmienia faktu, że paciorkowiec może zaatakować te obszary i odpowiadać za poważne choroby [1].
Jakie choroby wywołuje paciorkowiec?
Należący do paciorkowców ropotwórczych grupy A, Streptococcus pyogenes, jest szczególnie groźnym i najczęściej atakującym przeciwnikiem. Może wywoływać różne zakażenia, takie jak [2]:
- angina paciorkowcowa (bakteryjne ostre zapalenia gardła i migdałków podniebiennych),
- płonica,
- zapalenie zatok,
- zapalenie ucha środkowego,
- ropne i nieropne zmiany skórne: liszajec zakaźny i rumień guzowaty,
- róża,
- zakażenia tkanki łącznej podskórnej (cellulitis),
- ropne zapalenie węzłów chłonnych,
- zapalenie mięśni lub stawów,
- zapalenie płuc,
- zakażenia połogowe,
- bakteriemia,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Jak można się zarazić paciorkowcem?
Do zakażenia paciorkowcem może dojść po bezpośrednim kontakcie z chorym człowiekiem lub nosicielem bakterii. Paciorkowce przenoszą się drogą kropelkową [1], ale mogą też po prostu uaktywnić się u nosiciela i dawać oznaki choroby [3].
Jakie są objawy paciorkowca w gardle?
Za bakteryjne zapalenie gardła w większości przypadków odpowiada paciorkowiec ropotwórczy, czyli Streptococcus pyogenes. Wywołuje chorobę znaną jako angina paciorkowcowa.
Aktywny paciorkowiec w gardle daje następujące objawy [1]:
- silny ból gardła,
- ból podczas połykania,
- ból głowy,
- wysoka gorączka (powyżej 38°C),
- zaczerwienione gardło, czasem z wyraźnym obrzękiem,
- wybroczyny, czyli czerwone plamki na błonie śluzowej podniebienia,
- tkliwe i powiększone przednie węzły chłonne szyi.
Angina paciorkowcowa ma nagły początek. Nie towarzyszy jej kaszel i nieżyt nosa [1].
W jaki sposób wykryć paciorkowca w gardle?
Na paciorkowcowe zapalenie gardła wskazują przede wszystkim charakterystyczne objawy, czyli wysoka gorączka, wybroczyny na podniebieniu i naloty włóknikowe w kryptach migdałków. W przypadku trudności w rozróżnieniu zakażenia bakteryjnego od wirusowego pobiera się wymaz z gardła lub migdałków i wykonuje posiew. Inną opcją wykrywania paciorkowca w gardle są szybkie testy antygenowe [3].
Jak leczyć paciorkowca w gardle?
Ze względu na ryzyko powikłań i ciężki przebieg choroby w paciorkowcowym zapaleniu gardła stosuje się leczenie przyczynowe. Chory przez 10 dni przyjmuje antybiotyk. Lekiem pierwszego rzutu przy anginie paciorkowcowej jest fenoksymetylopenicylina [3].
Oczywiście ważne są również inne aspekty, w tym odpoczynek, pozostawanie w domu przez początkowy okres leczenia, nawadnianie organizmu oraz pełnowartościowe posiłki. Przy uciążliwym bólu gardła można sięgnąć po tabletki do ssania o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym.
Jak uniknąć zarażenia paciorkowcem?
Podstawą profilaktyki zakażeń paciorkowcowych jest dbanie o odpowiednią higienę rąk, unikanie przebywania w dużych skupiskach ludzkich w okresach wzmożonych zachorowań na infekcje oraz zakrywanie ust i nosa przedramieniem podczas kaszlu i kichania [1]. Warto również wzmacniać swój system odpornościowy.
Chorzy i nosiciele muszą szczególnie przestrzegać zasad higieny. Ponadto osoby z anginą paciorkowcową nie powinny mieć kontaktu ze zdrowymi ludźmi, dopóki mają gorączkę i nie upłynie co najmniej doba od rozpoczęcia antybiotykoterapii [1].
Artykuł we współpracy z Chlorchinaldin
Bibliografia:
[1] Wiercińska M., Paciorkowiec – czym jest i jakie choroby wywołuje?, 2023 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/322942,paciorkowiec-czym-jest-i-jakie-choroby-wywoluje (dostęp: 07.02.2024)).
[2] Piątkowska E., Bartoszewicz M., Streptococcus Pyogenes jako czynnik etiologiczny rzadkich zakażeń u dzieci, Forum Zakażeń 2018;9(2):73-76.
[3] Dziekiewicz M., Radzikowski A., Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (2), p. 141–149.
