Menopauza kobiet

Czym jest menopauza?

Menopauza to naturalny proces, który zachodzi u kobiet, zazwyczaj w wieku 45-55 lat, i oznacza zakończenie okresów menstruacyjnych i utratę zdolności do zajścia w ciążę. Jest to wynikiem zmniejszenia liczby pęcherzyków jajnikowych w jajnikach, co prowadzi do spadku produkcji hormonów żeńskich, estrogenów i progesteronu.

Menopauza występuje, gdy kobieta nie ma okresu przez 12 miesięcy z rzędu. Proces ten może trwać kilka lat, a czasem nawet dziesięć lat, i dzieli się na trzy etapy: okres przedmenopauzalny, menopauzę i okres po menopauzie.

Czym jest okres okołomenopauzalny?

Okres okołomenopauzalny, zwany także perimenopauzą, to czas poprzedzający bezpośrednio menopauzę, czyli moment w życiu kobiety, gdy przestaje ona regularnie menstruować przez co najmniej rok. Okres okołomenopauzalny zwykle zaczyna się w wieku 40-50 lat, ale może również występować wcześniej lub później.

W czasie okresu okołomenopauzalnego dochodzi do stopniowego zmniejszania się produkcji hormonów płciowych przez jajniki, w tym estrogenów. Może to prowadzić do nieregularności cyklu menstruacyjnego, a także do występowania różnych objawów, takich jak uderzenia gorąca, zmiany nastroju, problemy z snem, suchość pochwy i zmniejszenie libido.

Okres okołomenopauzalny trwa zwykle od kilku miesięcy do kilku lat i kończy się w momencie, gdy kobieta nie menstruuje przez rok.

Czym jest menopauza przedwczesna?

Menopauza przedwczesna to stan, w którym kobieta przestaje menstruować przed wiekiem 40 lat.

Normalny wiek wystąpienia menopauzy to około 51 lat, więc menopauza przedwczesna występuje znacznie wcześniej niż oczekiwano.

Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak genetyka, choroby autoimmunologiczne, zaburzenia hormonalne, radioterapia lub chemioterapia, a także niektóre leki i interwencje chirurgiczne.

Kobiety z menopauzą przedwczesną mogą doświadczać takich samych objawów jak kobiety z naturalną menopauzą, takich jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, problemy z nastrojem, zmniejszenie libido, problemy z koncentracją, a także ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i osteoporozy.

Leczenie menopauzy przedwczesnej może obejmować terapię hormonalną, suplementację witamin i minerałów, a także zmiany w stylu życia, takie jak zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna.

 

Menopauza — przyczyny

Przyczyną menopauzy jest zmniejszenie liczby pęcherzyków jajnikowych, które wytwarzają hormony płciowe – estrogeny i progesteron.

Wraz z wiekiem zmniejsza się liczba pęcherzyków jajnikowych, co prowadzi do zmniejszenia produkcji tych hormonów i stopniowego wygaśnięcia funkcji jajników. Proces ten może trwać kilka lat i powoduje różnorodne objawy, takie jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, zaburzenia snu i zmiany nastroju.

Oprócz wieku, na proces menopauzy mogą mieć wpływ również czynniki genetyczne, choroby autoimmunologiczne, operacje jajników, radioterapia oraz chemioterapia.

 

Jak rozpoznać, że zaczyna się menopauza?

Zwykle pierwszymi objawami menopauzy są nieregularne miesiączki, czyli zmiana długości cyklu, intensywności krwawienia lub jego trwania.

Ponadto, może pojawić się uderzenie gorąca, które charakteryzuje się uczuciem nagłego wzrostu temperatury ciała, zaczerwienieniem skóry i poceniem się.

Uderzenia gorąca mogą powtarzać się wiele razy w ciągu dnia i utrzymywać się przez kilka minut.

Inne objawy menopauzy to:

• suchość pochwy
• zaburzenia snu
• zmiany nastroju, takie jak drażliwość, lęk, depresja
• zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią
• zmniejszenie libido
• bóle głowy
• bóle stawów i mięśni
• zmniejszenie elastyczności skóry
• zwiększenie ryzyka osteoporozy

Jeśli kobieta doświadcza tych objawów, a jednocześnie zbliża się do wieku menopauzy, warto skonsultować się z lekarzem. Lekarz może zlecić badania krwi, które pomogą potwierdzić, że kobieta jest w okresie okołomenopauzalnym.

 

Menopauza — suchość pochwy

Wraz z menopauzą u wielu kobiet może wystąpić suchość pochwy. Przyczyną tego objawu jest spadek poziomu estrogenu, który wpływa na wilgotność pochwy i jej elastyczność.

Suchość pochwy może powodować dyskomfort, pieczenie, swędzenie, ból podczas stosunku oraz zwiększone ryzyko infekcji dróg moczowych.

Istnieją różne sposoby radzenia sobie z suchością pochwy w okresie menopauzy, w tym stosowanie kremów nawilżających, stosowanie preparatów hormonalnych w postaci tabletek lub plastra, stosowanie preparatów zawierających kwas hialuronowy, a także regularne stosowanie olejów roślinnych lub naturalnych preparatów, takich jak wyciąg z żeń-szenia.

Ważne jest również regularne badanie u ginekologa oraz rozmowa z lekarzem na temat skutecznych metod leczenia.

Menopauza — zmiany nastroju

Podczas menopauzy kobiety mogą doświadczać zmian nastroju, w tym wahania emocjonalne, uczucie niepokoju, drażliwości, depresji i utraty zainteresowania seksualnego.

Większość tych objawów jest związana z obniżeniem poziomu hormonów płciowych, takich jak estrogen i progesteron, które wpływają na regulację nastroju i zachowań seksualnych.

Niezależnie od przyczyny, ważne jest, aby kobiety z menopauzą były świadome zmian nastroju i zgłaszały je swojemu lekarzowi, aby mógł on pomóc w zarządzaniu nimi.

Czasami lekarze zalecają terapię hormonalną lub inne leczenie hormonalne, które mogą pomóc w zmniejszeniu objawów. Innymi metodami zarządzania zmianami nastroju podczas menopauzy są terapia behawioralna, medytacja, regularna aktywność fizyczna i zdrowe nawyki żywieniowe.

Menopauza — infekcje dróg moczowych

W okresie okołomenopauzalnym kobiety są bardziej narażone na infekcje dróg moczowych (IDM).

Jest to spowodowane zmniejszeniem poziomu estrogenu w organizmie, co może prowadzić do zmian w pH dróg moczowych i zmniejszenia liczby korzystnych bakterii w pochwie.

Objawy infekcji dróg moczowych mogą obejmować częste oddawanie moczu, pieczenie przy oddawaniu moczu, ból w podbrzuszu i zmęczenie. W niektórych przypadkach infekcje mogą być poważne i wymagać leczenia antybiotykami.

Aby zmniejszyć ryzyko infekcji dróg moczowych, kobiety powinny unikać noszenia obcisłych i syntetycznych ubrań, higieny intymnej z użyciem agresywnych środków chemicznych, unikać zbyt częstego stosowania antybiotyków oraz utrzymywać prawidłową higienę pochwy.

Regularne picie dużej ilości wody i spożywanie produktów zawierających probiotyki również może pomóc w utrzymaniu zdrowia układu moczowego.

Menopauza — objawy sercowo — naczyniowe

Menopauza może zwiększyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych u kobiet, ponieważ spadek poziomu estrogenów może wpłynąć na funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego.

Objawy sercowo-naczyniowe, na które kobiety w okresie menopauzy powinny zwracać szczególną uwagę, to między innymi:

• wzrost ciśnienia krwi
• zwiększone ryzyko choroby wieńcowej
• arytmie serca
• nadmierne pocenie się w nocy
• omdlenia lub zawroty głowy

Dlatego też, w okresie menopauzy, zaleca się regularne badania kontrolne oraz dostosowanie stylu życia i diety w celu zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

 

Menopauza — ryzyko rozwoju osteoporozy

Menopauza wiąże się z większym ryzykiem rozwoju osteoporozy, czyli choroby, w której dochodzi do utraty masy kostnej i osłabienia kości.

Kobiety tracą wówczas gęstość kości szybciej niż ją budują, co prowadzi do zwiększenia ryzyka złamań kości, zwłaszcza w obrębie kręgosłupa, bioder i nadgarstków.

Przyczyną zwiększonego ryzyka osteoporozy jest spadek poziomu estrogenów, który zachodzi w okresie menopauzy.

Estrogeny odgrywają ważną rolę w utrzymaniu zdrowia kości, ponieważ regulują procesy budowania i rozkładania tkanki kostnej. Spadek poziomu estrogenów prowadzi do osłabienia kości i zwiększonego ryzyka złamań.

Menopauza — jak zapobiegać powikłaniom?

Istnieje wiele sposobów, które pomagają zmniejszyć ryzyko powikłań związanych z menopauzą. Oto kilka z nich:

1. Zdrowa dieta: Dieta bogata w warzywa, owoce, błonnik i niskotłuszczowe produkty mleczne może pomóc w utrzymaniu zdrowia kości i serca.
2. Aktywność fizyczna: Regularna aktywność fizyczna pomaga wzmocnić kości i zapobiegać osteoporozie. Zaleca się przynajmniej 30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak chodzenie, jazda na rowerze lub pływanie, co najmniej 5 razy w tygodniu.
3. Unikanie palenia tytoniu: Palenie tytoniu może zwiększyć ryzyko chorób serca, osteoporozy i innych chorób związanych z menopauzą.
4. Regularne badania lekarskie: Regularne wizyty u lekarza i badania mogą pomóc w wykryciu i leczeniu chorób związanych z menopauzą we wczesnym stadium.
5. Suplementy diety: Niektóre suplementy diety, takie jak wapń, witamina D, magnez i kwas foliowy, mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia kości.
6. Hormonalna terapia zastępcza: Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) może pomóc w złagodzeniu objawów menopauzy i zmniejszeniu ryzyka osteoporozy i chorób serca. Jednakże HTZ ma swoje ograniczenia i zawsze powinna być stosowana pod nadzorem lekarza.
7. Leczenie objawów: Leczenie objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, problemy z snem i depresja, może pomóc w poprawie jakości życia i zapobieganiu powikłaniom związanym z menopauzą.

 

Menopauza — czy należy się jej bać?

Nie ma potrzeby się jej bać, ponieważ menopauza to naturalny proces w życiu kobiety. Większość kobiet przechodzi przez nią bez większych komplikacji, a objawy mogą być łagodzone za pomocą różnych metod, w tym terapii hormonalnej i niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Ważne jest, aby zacząć podejmować odpowiednie kroki w celu zapobiegania powikłaniom, takim jak osteoporoza i choroby sercowo-naczyniowe, poprzez zdrowy styl życia i regularne badania lekarskie.

 

Menopauza — leczenie

Leczenie menopauzy może obejmować wiele różnych strategii, w zależności od objawów i potrzeb danej kobiety. W przypadku objawów łagodnych, leczenie nie jest zawsze konieczne, ponieważ wiele objawów zwykle zmniejsza się wraz z upływem czasu. W przypadku objawów bardziej uciążliwych, istnieje wiele opcji leczenia.

Hormonalna terapia zastępcza — ryzyka

Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest jednym z głównych sposobów leczenia objawów menopauzy, takich jak uderzenia gorąca, suchość pochwy, problemy z snem i nastrojem. Polega na podawaniu hormonów, które zastępują naturalnie występujące w organizmie hormony płciowe, które stopniowo zmniejszają się w okresie menopauzy.

Jednak HTZ ma związane z nią ryzyka i może prowadzić do poważnych skutków ubocznych. W szczególności, kobiety, które stosują HTZ przez długi czas, mają zwiększone ryzyko wystąpienia raka piersi, chorób serca i udaru mózgu. Zwiększone ryzyko występuje w przypadku stosowania preparatów zawierających estrogen i progestagen.

Dlatego przed rozpoczęciem HTZ lekarz powinien dokładnie ocenić korzyści i ryzyka oraz omówić z pacjentką, jakie alternatywne metody leczenia mogą być stosowane. W przypadku kobiet z pewnymi czynnikami ryzyka, takimi jak choroby serca lub nowotwory, stosowanie HTZ może być przeciwwskazane.

Menopauza — terapie niehormonalne

Oprócz hormonalnej terapii zastępczej istnieją również terapie niehormonalne, które mogą łagodzić objawy menopauzy. Oto kilka z nich:

1. Leki przeciwpotne – są to leki, które pomagają kontrolować nadmierne pocenie się związanego z menopauzą. Wśród nich są m.in. antycholinergiczne leki, takie jak glikopironium i oksybutynina.
2. Leki przeciwdepresyjne – niektóre leki przeciwdepresyjne, takie jak paroksetyna i wenlafaksyna, mogą pomóc w łagodzeniu uderzeń gorąca.
3. Leki antykoncepcyjne – stosowanie niskodawkowych tabletek antykoncepcyjnych może pomóc w regulacji hormonalnej i złagodzeniu objawów menopauzy.
4. Suplementy diety – niektóre suplementy diety, takie jak wyciąg z soi i czarnej koniczyny, zawierają fitoestrogeny, które mogą pomóc w łagodzeniu uderzeń gorąca i innych objawów menopauzy.
5. Zmiany stylu życia – regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta bogata w wapń i witaminę D oraz unikanie palenia tytoniu i nadmiernej konsumpcji alkoholu mogą pomóc w zmniejszeniu objawów menopauzy i zmniejszeniu ryzyka powikłań, takich jak osteoporoza i choroby serca.

Warto jednak pamiętać, że każda terapia, zarówno hormonalna, jak i niehormonalna, powinna być stosowana pod opieką lekarza i po dokładnej analizie korzyści i ryzyka.