Prokrastynacja – jak przestać odkładać wszystko na później?

Prokrastynacja często utożsamiana jest z lenistwem, a problem jest zdecydowanie głębszy. Jak sprawić, by zaczęło nam się chcieć?

 Czym jest prokrastynacja?

 

Prokrastynacja to tendencja do odkładania wykonania jakiejś istotnej dla nas czynności na potem. Podświadome odwlekanie w czasie zadania, które i tak będziemy musieli wykonać. Wiele osób utożsamia to pojęcie jedynie z pracą, a to błędne podejście. Prokrastynacji można doświadczać w różnych okolicznościach. Na przykład w sytuacji, odkładamy ważny telefon do członka rodziny. A przecież i tak trzeba zadzwonić.

Może być to związane nawet z odkładaniem spakowania plecaka na ostatnią chwilę przed podróżą. A co jest potem? Już tylko stres. Gdy obowiązków przybywa, to coraz trudniej jest się w nich odnaleźć i wykonać je na satysfakcjonującym nas poziomie. Można więc powiedzieć, że dobrowolnie wpędzamy się w napięcie związane z późniejszym robieniem czegoś na ostatnią chwilę. A sami podświadomie czujemy, że potem będzie nam już tylko ciężej zabrać się za obowiązki.

 

Mechanizm prokrastynacji rzeczy na później

 

Prokrastynatorami są najczęściej osoby, które żyją w przeświadczeniu, że jeśli zrobienie czegoś potem, oznacza zrobienie tego lepiej. Bardziej skrupulatnie. Sądzą, że lepiej skupią się jutro, niż dziś. To domena perfekcjonistów, ale i marzycieli. Takie osoby mają naprawdę dużo planów w życiu. Ich cele brzmią bardzo ambitnie. Jednak nie realizują postanowień myśląc, że jeśli odłożą, to bardziej coś przemyślą. W praktyce kończy się jedynie na planach, bo zadanie nie ma określonych ram czasowych.

Ważnym aspektem prokrastynacji jest też poczucie ulgi, które towarzyszy odłożeniu zadania na potem. Wówczas następuje wyraźna poprawa samopoczucia. Radość, że nie trzeba działać natychmiast, że presja odeszła.

Nic bardziej mylnego. Mimo że zadowoliliśmy się na chwilę, to jednak głowa cały czas o obowiązku pamięta. Szybko pojawiają się wyrzuty sumienia, stres oraz nerwowość, czy uda nam się ów zadanie wykonać na czas.

Co sprzyja prokrastynacji?

 

W tym miejscu należy pochylić się nad tym, jak postrzegamy swoje codzienne obowiązki. Już samo słowo obowiązek nie kojarzy nam się dobrze. Z góry zakładamy, że zadanie, którego się podejmujemy będzie trudne i nieprzyjemne. Zaś po drugiej stronie stoi czynność, za którą się zabierzemy, gdy tylko zwolnimy się z wykonania obowiązku. Dodajmy, że czynność znacznie przyjemniejsza i niewymagająca od nas skupienia.

Nie bez powodu prokrastynacje nazywamy często syndromem studenta. Świadomość, że sesja dopiero za kilka miesięcy wprowadza studentów w nałogowe odkładanie nauki na ostatnią chwilę. Po co zacząć uczyć się wcześniej, skoro jest tyle ciekawszych zajęć? Można spotkać ze znajomymi, obejrzeć serial, wyjść na spacer. Wszystko, byle nie książki. A potem jest już tylko nerwówka i nauka noc przed egzaminem.

Sprzymierzeńcem prokrastynacji jest bez wątpienia również internet. A konkretnie związany z nim nadmiar bodźców. Sieć dostarcza nam mnóstwo informacji i możliwości  na spędzanie czasu. Niestety, znaczna część społeczeństwa nie potrafi rozpoznać w niej tego, co naprawdę pożyteczne. Raz po raz natrafiamy na różne zbędne informacje opakowane w ładne słownictwo.

Przeglądamy media społecznościowe, oglądamy filmiki na youtube. Tracimy mnóstwo czasu, który moglibyśmy poświęcić na wykonanie zadania. Jednak w tym, konkretnym momencie internetowe „głupotki” wciągają nas bardziej. Są przecież przyjemniejsze niż skupienie się na pożytecznych czynnościach, które realnie wzbogacą nasze życie.

Jak pokonać prokrastynacje?

 

Wiele osób bagatelizuje prokrastynacje. Sceptycy tej dolegliwości uważają ją bowiem za zwykłe lenistwo. Coś w tym jest, jednak nie można wszystkiego sprowadzać do braku chęci. Prokrastynacja to zjawisko, z którym trzeba walczyć dla własnego komfortu. Jest kilka sprawdzonych sposobów na podniesienie efektywności pracy.

Specjaliści najczęściej radzą dokładne rozplanowanie czasu pracy. W tym celu dobrze jest rozpisać sobie wieczorem listę rzeczy do zrobienia następnego dnia. Dzięki temu unikniemy chaosu po przebudzeniu. Nie będziemy musieli zastanawiać się, czy możemy jeszcze pospać, czy o wszystkim pamiętamy.

W przypadku osób pracujących zdalnie może być to szczególnie zbawienne. Jeśli zaczniemy odhaczać pozycje na liście zadań szybko spostrzeżemy, że do każdej kolejnej czynności jesteśmy jeszcze mocniej zmotywowani. A dlaczego tak się dzieje? Zauważamy, że lista zadań jest coraz krótsza i nasz mózg koncentruje się jeszcze bardziej, by wszystko skończyć. Dobrze wie, że na tych, co skończyli czeka już nagroda – odpoczynek.

Najefektywniej pracujące osoby to te, które umieją określić czas, poświęcany na poszczególne czynności. I tu powracamy do wspomnianych studentów. Naukowcy potwierdzili, że ci, którzy dają sobie określony czas na wykonanie konkretnych zadań, są dużo efektywniejsi niż ci, którzy ograniczeń na siebie nie nakładają.

Obiecajmy coś komuś, najlepiej obcemu. Podkreślmy mu, że zapiszemy się na siłownie w ten, konkretny poniedziałek. I teoretycznie jest to tylko rozmowa ze znajomym. Zaś w praktyce ryzyko, że ośmieszymy się deklaracją, której nie spełnimy. Takie umawianie się z kimś na konkretny termin potrafi świetnie zmotywować. Poczucie wstydu nie pozwoli nam na niedotrzymanie terminu. Dodatkowo, powstanie tu mechanizm pewnej wspólnoty, w której nasz rozmówca będzie nam regularnie o obowiązku przypominał.

 

Innym ciekawym rozwiązaniem jest również wymyślenie sobie nagrody za wykonanie pracy. Załóżmy, że piszemy książkę. Narzućmy więc sobie dzienny limit napisania np. 10 stron.

Tak, wiemy, że nie jest łatwo się zmotywować. Ba, jesteśmy przekonani, że zanim dokończycie czytać to zdanie, to już będziecie mieli kilka wymówek w głowie. Ale napisać trzeba. Wyobraźmy sobie więc sytuację, w której za każde napisane 5 stron dajemy sobie możliwość zamówienia dobrego jedzenia.  Tylko pamiętamy – wcześniej ani rusz od komputera!

Co istotne, nie można narzucać na siebie zbyt dużych nakładów pracy przed nagradzaniem, bo nie spełnimy postanowienia. A wtedy ta metoda (całkiem dobra, prawda?) wyląduje w koszu na śmieci.

Prokrastynacja – leczenie u specjalisty

Istnieją jednak przypadki, gdzie radzenie sobie na własną rękę na niewiele się zda. I wtedy na ratunek przychodzi psychologia. W tym przypadku celem terapii będzie znalezienie przyczyny przypadłości. Częstą praktyką specjalistów jest doradzanie pacjentom, by dzielili swoje codzienne zadania na kilka mniejszych etapów, a w razie konieczności prosili innych o pomoc.

Rzecz jasna, ten ktoś nie może wykonać za prokastynatora większości pracy. Pamiętajmy, że prokrastynacja jest zjawiskiem behawioralnym i zawsze można zwiększyć motywację. Wystarczy tylko dobrać odpowiedni sposób.