Otyłość jest chorobą, która dotyka coraz większą część naszej populacji. To problem, z którym borykają się ludzie na całym świecie; choroba, która jest nie tylko niewygodna. ale też śmiertelna. Wybuch epidemii SARS-CoV-2 spowodował reorganizację nasze życia w każdym jego aspekcie. Pandemia zwielokrotniła kryzys służby zdrowia, ograniczyła dostęp do opieki medycznej, w tym także do terapii leczenia otyłości.
Kryzys gospodarczy doprowadził do ubóstwa, bezdomności, braku stabilności finansowej wielu osób. Dziś jeszcze trudniejsze, a w wielu przypadkach wręcz niemożliwe jest utrzymanie odpowiedniej, zbilansowanej i zdrowej diety, która jest niezbędnym elementem leczenia otyłości. Do minimum zostało ograniczone nasze bycie w świecie; możliwość utrzymania właściwego poziomu aktywności fizycznej.
Osoby borykające się z otyłością nie mają dostępu do miejsc, w których mogłyby wykonywać ćwiczenia fizyczne. W najtrudniejszych momentach zwykły spacer był niemożliwy. U wielu problem otyłości pojawił się w związku z wybuchem epidemii. Jak w takich warunkach poradzić sobie z chorobą, którą jest otyłość? Jak bardzo pandemia pogłębiła problem otyłości?
Otyłość, a pandemia
Otyłość jest chorobą, która może mieć wiele różnych przyczyn, której etiologia jest niezwykle złożona. Cechuje się nieprawidłową i nadmierną kumulacją tkanki tłuszczowej. Otyłość nie jest lenistwem i niezadbaniem o siebie. To choroba przewlekła. Otyłość diagnozuje się, gdy tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 25% całkowitej masy ciała w przypadku kobiet oraz 30 % w przypadku mężczyzn.
Z tą chorobą borykają się ludzie w każdym wieku, także dziecięcym. Przyczyny otyłości mają podłoże głównie genetyczne i środowiskowe. Wśród najczęściej występujących przyczyn otyłości wskazuje się na te czynniki, które są również skutkami działań mających na celu zmniejszenie rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2. Sytuacja jest dramatyczna. Działania, które są w pewnym zakresie prozdrowotne, są również przyczyną wielu chorób, w tym otyłości.
Główne przyczyny otyłości i ich powiązanie z sytuacją epidemiczną
U dzieci i młodzieży, a także u niektórych dorosłych najczęściej diagnozowaną przyczyną otyłości jest niewystarczająca aktywność fizyczna, przede wszystkim aktywność na świeżym powietrzu przy jednoczesnym nadmiernym spożyciu pokarmów wysokoenergetycznych. W związku z wybuchem epidemii nasza aktywność, a przede wszystkim aktywność na świeżym powietrzu została mocno ograniczona.
Dzieci przestały chodzić do szkoły, uczestniczyć w zajęciach sportowych, a w wielu przypadkach w ogóle wychodzić z domu. Również wielu dorosłych przestało wychodzić z domu, a ich aktywność ograniczyła się do korzystania z komputera, zarówno zawodowo, jak i rekreacyjnie. Krysy gospodarczy wywołany pandemią zmienił sytuację finansową wielu rodzin. Niestety, zdrowe produkty oraz utrzymanie zbilansowanej i właściwej diety jest zarówno bardziej czasochłonne, jak i droższe, niż spożywanie produktów typu fast food. Wysokokaloryczna, przetworzona żywność, uboga w witaminy i minerały jest tańsza i bardziej dostępna.
Niestety jest też dużo bardziej atrakcyjna dla wielu osób, niż przygotowany z warzyw i niskokalorycznych produktów posiłek. Wielu osób nie stać na zdrowe odżywianie. Również ciągłe motywowanie osoby chorej do utrzymania odpowiedniej diety jest trudne o tyle, o ile sytuacja psychologiczna uległa znacznemu pogorszeniu. Kolejną możliwą przyczyną otyłości jest przewlekły stres. Powoduje on zachwianie równowagi hormonalnej, a w konsekwencji pojawienie się zespołu różnych zaburzeń metabolicznych i psychicznych.
Stres a otyłość
Stres przyczynia się nie tylko do rozwoju niekorzystnych nawyków żywieniowych i tak zwanego zajadania stresu, ale także do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, wzrostu glukozy we krwi, rozwoju zaburzeń hormonalnych oraz przewlekłych stanów zapalnych. Wraz z zaburzeniami nastroju, stanami depresyjnymi, zaburzeniami snu stanowią one połączenie maksymalnie sprzyjające rozwojowi otyłości, a także zmniejszenia możliwości walki z nią. Otyłość może być również spowodowana przyjmowanie niektórych leków, zaburzeniami o podłożu genetycznym, czy zaburzeniami spowodowanymi wystąpieniem innych chorób. Trudno jednoznacznie wskazać wszystkie czynniki. Sytuacja epidemiczna nie tylko pogłębia czynniki sprzyjające otyłości, ale je powoduje. Jedną z konsekwencji pandemii jest otyłość.
Walka z otyłością w pandemii – ograniczenia
Pandemia nie tylko powoduje otyłość, ale uniemożliwia albo bardzo utrudnia walkę z nią. Leczenie otyłości jest złożonym procesem obejmującym wiele różnych działań. Leczenie otyłości obejmuje takie działania, jak: leczenie dietetyczne, zmianę nawyków żywieniowych, zmianę stylu życia, zwiększenie aktywności sportowej, a także leczenie farmakologiczne, leczenie chirurgiczne oraz terapie behawioralne. Osoba dotknięta problemem otyłości powinna zgłosić się do właściwego specjalisty i pod jego opieką, a nawet pod opieką kilku specjalistów poddać się złożonej, wieloetapowej terapii. Pandemia skorzystanie z pomocy specjalisty nie tylko utrudnia, ale w wielu przypadkach uniemożliwia. Nawet w sytuacji, gdy przestaną obowiązywać ograniczenia ten dostęp pozostanie ograniczony.
Pierwszym powodem jest przeciążenie służby zdrowia oraz rosnącej kolejki osób, które czekają na pomoc specjalisty, a drugim pogorszenie sytuacji finansowej. Nie zawsze pomoc właściwego specjalisty jest dostępna w ramach NFZ. Niestety, wielu osób nie stać na skorzystanie z profesjonalnego leczenia. Również zmiana diety, nawyków żywieniowych oraz stylu życia jest ściśle powiązana z sytuacją finansową.
Bardzo trudno jest przeorganizować tryb życia, gdy brakuje pieniędzy na podstawowe artykuły. Kolejnym problemem jest ograniczenie możliwości utrzymania odpowiedniej aktywności fizycznej. Problem ten powiązany jest z rosnącym strachem przed wychodzeniem z domu spowodowanym życiem w izolacji. Osoby dotknięte otyłością borykają się z poważnymi zaburzeniami samooceny, a reakcja społeczeństwa bardzo często te problemy pogłębia. Kompleksy, brak społecznej akceptacji, szykanowanie, wyśmiewanie, przemoc – z tym na co dzień borykają się osoby otyłe. Izolacja te problemy i powoduje i pogłębia.
Otyłość – walka ze skutkami pandemii
Pandemia jest złożonym zjawiskiem wykraczającym daleko poza wirusa SARS-CoV-2. Z problemami, które wywołała pandemia, a także decyzje, które zostały podjęte w związku z nią będziemy borykać się przez następne lata. Jednym z negatywnych skutków pandemii jest otyłość. Pandemia ów, istniejący wcześniej problem, zwielokrotniła oraz znacznie utrudniła, a wielu przypadkach uniemożliwiła terapię. Otyłość jest chorobą przewlekłą powodującą cały zespół innych schorzeń. Jest chorobą utrudniają życie i w wielu przypadkach śmiertelną.
W związku z tym istotne wydaje się opracowanie zespołu działań terapeutycznych dla osób, które z powodu pandemii cierpią na otyłość oraz dla tych, których choroba w związku z pandemią się pogłębiła. Nie wystarczy promocja zdrowego trybu życia. Potrzebne są złożone, wielopoziomowe działania, które umożliwią zmianę trybu życia, a także skorzystanie z pomocy odpowiednich specjalistów, w tym leczenia farmakologicznego, pomocy psychologicznej, terapii behawioralnej.
