Tradycje bożonarodzeniowe w okresie Świąt Bożego Narodzenia to nie tylko czas sprzątania, ubierania choinki i pogoni za prezentami. Te święta są pełne przeróżnych tradycji i choć większość z nich jest dobrze znana, to niektóre mogą zaskoczyć nawet największego wielbiciela świątecznego klimatu.
Tradycje bożonarodzeniowe w Polsce
zwyczaje bożonarodzeniowe
Boże Narodzenie poprzedzają trzy tygodnie adwentu, symbolizujące oczekiwanie na narodziny Jezusa. Podczas adwentu, w oczekiwaniu na Boże Narodzenie i choinkę, w domu ustawia się zielony wieniec adwentowy, z czterema świecami oznaczającymi cztery niedziele adwentu.
Zgodnie z tradycją świece są zapalane kolejno, co niedzielę przez najmłodszego członka rodziny. Pierwsza to świeca proroka, symbol proroków, którzy zapowiedzieli przyjście na świat Jezusa, druga jest nazwana świecą
Betlejem i jest symbolem miejsca, w którym narodził się Jezus, trzecia to świeca pasterzy, na cześć pasterzy,
boże narodzenie
którzy jako pierwsi ujrzeli Jezusa, a czwarta jest nazwana świeca aniołów i symbolizuje anioły, które ogłosiły pasterzom narodziny dzieciątka w stajence.
Święta Bożego Narodzenia to dla większości Polaków szczególny czas, rodzinny i ciepły, pachnący piernikami, pomarańczami i aromatycznym ciastem.
Najważniejsze z tradycji, o których nie można zapomnieć w żadnym polskim domu podczas świątecznych przygotowań, to przede wszystkim ubieranie choinki, odpowiednio przygotowany i zastawiony stół, dzielenie się opłatkiem z bliskimi, śpiewanie kolęd i wręczanie sobie prezentów.
Zgodnie z tradycją w dniu Wigilii, do kolacji należy zasiąść tuż po zmroku w momencie, gdy na niebie ukaże się pierwsza gwiazdka – to ona zaprowadziła kiedyś trzech króli do stajenki w Betlejem.
Przed rozpoczęciem kolacji nie można zapomnieć, by zawsze pozostawić przy stole jedno wolne miejsce i jeden pusty talerzyk, które są przeznaczone dla zbłąkanego wędrowca lub niespodziewanego gościa.
kolacji wigilijnej
To nawiązanie do wędrówki Marii i Józefa w poszukiwaniu bezpiecznego miejsca na narodziny dziecka, ale też symbol, przypominający o osobach, które odeszły oraz tych, które spędzają święta samotnie. Jest też wyrazem polskiej gościnności.
Tradycje bożonarodzeniowe – stół wigilijny
Poza pustym miejscem i talerzykiem, na świątecznym stole obowiązkowo należy umieścić pod obrusem odrobinę poświęconego wcześniej siana. Jest symbolem ubóstwa i jednocześnie nawiązaniem do stajenki betlejemskiej, w której na świat przyszedł Jezus.
polsce tradycje bożonarodzeniowe
Święta Bożego Narodzenia to radosny czas, a Wigilia jest pierwszym dniem świętowania. Stół ma być świątecznie przybrany i bogato zastawiony, powinno się na nim znaleźć dwanaście świątecznych, bezmięsnych potraw.
Liczba dwanaście ma oznaczać dwanaście miesięcy roku lub dwunastu apostołów. Poza dwunastoma potrawami obowiązkowy jest też opłatek – to nim dzielimy się przed rozpoczęciem kolacji, składając sobie życzenia.
Tradycje bożonarodzeniowe – potrawy wigilijne
Jako, że w Wigilię nie spożywa się mięsa, podstawą świątecznych potraw są ryby, warzywa, grzyby i ciasta. Wśród dwunastu potraw na stole powinny znaleźć się między innymi:
- smażony karp,
- śledzie,
- barszcz z uszkami,
- zupa grzybowa,
- kapusta wigilijna z grochem lub grzybami,
- pierogi z kapustą i grzybami,
- kutia,
- kluski z makiem, makiełki/makówki
- kompot z suszonych owoców,
- makowiec,
- piernik,
- chleb.
wieczerza wigilijna
Rodzaje potraw różnią się nieco w zależności od regionu, ale składniki potraw nie są przypadkowe. Chleb jest symbolem nowego życia, piernik dobrobytu, mak to symbol bogactwa, grzyby są kojarzone z siłą i zdrowiem, a ryby oznaczają odradzanie się do życia.
Składniki suszu na kompot to gruszka, jabłko i śliwka – gruszki mają zapewniać długowieczność, jabłka miłość i zdrowie, a śliwki odpędzać złe moce.
Tradycje bożonarodzeniowe – życzenia
Zanim wszyscy zasiądą do stołu, należy złożyć sobie wzajemnie życzenia, łamiąc się przy tym opłatkiem. Składanie życzeń rozpoczyna głowa rodziny. Tradycja składania życzeń istnieje od setek lat, uważa się, że życzenia świąteczne mają sprawczą moc. Opłatek towarzyszy nam również podczas kolejnych dni świąt, gdy spotykamy się z dalszą rodziną i znajomymi oraz wymieniamy życzeniami.
Tradycje bożonarodzeniowe – kolędy
narodzenie jezusa
Po złożeniu życzeń i kolacji wigilijnej przychodzi czas na kolędowanie. Kolędy to radosne pieśni, które zostały stworzone na czas świąt i śpiewane są tylko wtedy. Pierwsza polska kolęda powstała już w XV wieku. Śpiewamy je przy stole w trakcie kolacji oraz na Pasterce, na którą udajemy się po kolacji.
Pasterka to msza święta odprawiana w nocy z 24 na 25 grudnia, czyli w dniu, gdy w Betlejem na świat przyszedł Jezus, zazwyczaj rozpoczyna się ok. północy w dniu Wigilii. Część z kolęd jest śpiewana w kościele, a niektóre wyłącznie w domu i są nazywane pastorałkami.
W Polsce w okresie świąt – po Wigilii, ale przed Świętem Trzech Króli – można spotkać kolędników, którzy odwiedzają domy przebrani w stroje Józefa, Maryi, Trzech Króli (Kacpra, Melchiora i Baltazara) śpiewając kolędy i składając życzenia domownikom. Po Świętach Bożego Narodzenia z kolędą przychodzi również ksiądz.
Tradycje bożonarodzeniowe – choinka
Choć drzewa iglaste są symbolem życia i płodności, to sama tradycja przystrajania choinki nie jest bezpośrednio związana z Bożym Narodzeniem. Jest to zwyczaj pogański z XVI wieku, który zakorzenił się w naszej tradycji, a choinka stała się jednym z ważniejszych symboli świąt w Polsce i na świecie.
Ubierana jest przed świętami lub w dniu Wigilii, a wieczorem znajdują się pod nią prezenty, które – w zależności od regionu – przynosi Święty Mikołaj, Gwiazdor, Aniołek, Gwiazdka, Dzieciątko lub Dziadek Mróz. Dawniej choinka byłą dekorowana ciastkami, owocami i orzechami. Gwiazda na szczycie świątecznego drzewka jest symbolem gwiazdy betlejemskiej.
Tradycje bożonarodzeniowe – prezenty na święta
Tradycja wręczane prezentów rodzinie i bliskim podczas Świąt Bożego Narodzenia istnieje od XIII wieku i jest znana w większości regionów na świecie. Jest to jeden z najpopularniejszych zwyczajów świątecznych i nawiązanie do darów, które złożyli Jezusowi Trzej Królowie w dniu narodzin, podczas wizyty w Betlejem.
