Choroby kobiece – objawy, porady, leczenie, rodzaje

Choroby kobiece to ogólna nazwa dla różnych schorzeń dotyczących narządów płciowych i układu rozrodczego kobiet. Niektóre z nich są typowe tylko dla płci żeńskiej, inne mogą występować również u mężczyzn, ale mają inny przebieg lub częstość.

Choroby kobiece mogą mieć różne przyczyny, objawy i sposoby leczenia. W tym artykule przedstawimy najważniejsze informacje na temat najczęstszych chorób ginekologicznych i układu rozrodczego kobiet.

Czym są choroby kobiece?

Choroby kobiece to zespół schorzeń związanych z funkcjonowaniem narządów płciowych i układu rozrodczego kobiet.

Do narządów płciowych należą: srom, pochwa, szyjka macicy, macica, jajowody i jajniki.

Do układu rozrodczego należą również hormony płciowe i cykl miesiączkowy.

Choroby kobiece mogą dotyczyć jednego lub kilku z tych elementów.

Jakie są najczęstsze przyczyny chorób kobiecych?

Choroby kobiece mogą mieć różne przyczyny, w zależności od rodzaju schorzenia. Niektóre z nich to:

• Zakażenia bakteryjne, wirusowe lub grzybicze – mogą dotyczyć sromu, pochwy, szyjki macicy lub jajowodów. Przykładami takich infekcji są: zapalenie pochwy, zapalenie szyjki macicy, zapalenie przydatków (jajowodów i jajników), brodawki narządów płciowych czy opryszczka narządów płciowych.
• Zaburzenia hormonalne – mogą wpływać na cykl miesiączkowy, owulację, płodność czy menopauzę. Przykładami takich zaburzeń są: zespół policystycznych jajników (PCOS), endometrioza, niski poziom estrogenów czy nadmiar prolaktyny.
• Zmiany łagodne lub nowotworowe – mogą dotyczyć sromu, pochwy, szyjki macicy, macicy, jajowodów lub jajników. Przykładami takich zmian są: mięśniaki macicy, polipy endometrialne, torbiele jajników czy rak szyjki macicy.
• Czynniki mechaniczne lub urazy – mogą być spowodowane przez stosunek seksualny, poród, zabiegi ginekologiczne czy urazy narządów płciowych. Przykładami takich czynników są: pęknięcie błony dziewiczej, naderwanie krocza, uszkodzenie szyjki macicy czy blizny pooperacyjne.
• Czynniki genetyczne lub wrodzone – mogą być dziedziczone lub powstać w trakcie rozwoju płodu. Przykładami takich czynników są: nieprawidłowa budowa narządów płciowych, zespół Turnera czy zespół niewrażliwości na androgeny.

Jak się objawiają choroby kobiece?

Choroby kobiece mogą mieć różne objawy, w zależności od rodzaju schorzenia. Niektóre z nich to:

• Ból – może być ostry lub przewlekły, lokalny lub rozlany, występować podczas stosunku seksualnego, miesiączki czy w innych sytuacjach. Ból może dotyczyć sromu, pochwy, brzucha dolnego czy pleców.
• Krwawienie – może być nadmierne lub skąpe, nieregularne lub poza cyklem miesiączkowym, występować podczas stosunku seksualnego czy w innych sytuacjach. Krwawienie może pochodzić z pochwy, szyjki macicy czy macicy.
• Wyciek – może być obfity lub skąpy, klarowny lub zabarwiony, o różnym zapachu czy konsystencji. Wyciek może pochodzić z pochwy, szyjki macicy czy jajowodów.
• Świąd, pieczenie, zaczerwienienie, obrzęk – mogą dotyczyć sromu, pochwy czy okolic odbytu. Mogą być spowodowane przez infekcje, alergie, podrażnienia czy inne czynniki.
• Zmiany w wyglądzie lub dotyku – mogą dotyczyć sromu, pochwy, szyjki macicy czy macicy. Mogą być spowodowane przez zmiany łagodne lub nowotworowe, blizny, zrosty czy inne czynniki.
• Zaburzenia cyklu miesiączkowego – mogą polegać na braku miesiączki, nieregularności miesiączki, skróceniu lub wydłużeniu cyklu miesiączkowego czy innych nieprawidłowościach. Mogą być spowodowane przez zaburzenia hormonalne, stres, choroby ogólnoustrojowe czy inne czynniki.
• Zaburzenia płodności – mogą polegać na trudnościach w zajściu w ciążę lub jej utrzymaniu. Mogą być spowodowane przez zaburzenia hormonalne, zmiany w narządach płciowych, infekcje, czynniki genetyczne czy inne czynniki.

Najczęstsze choroby ginekologiczne i układu rozrodczego kobiet

Wśród chorób kobiecych można wyróżnić kilka najczęstszych schorzeń ginekologicznych i układu rozrodczego kobiet. Oto ich krótki opis:

Zaburzenia miesiączkowania

Zaburzenia miesiączkowania to nieprawidłowości w ilości, częstości lub czasie trwania krwawienia z pochwy związane z cyklem miesiączkowym. Mogą one mieć różne przyczyny i objawy. Niektóre z nich to:

• Amenorrhoea – brak miesiączki przez co najmniej 3 miesiące u kobiety w wieku rozrodczym. Może być spowodowana przez ciążę, menopauzę, zaburzenia hormonalne, niedożywienie, nadmierny wysiłek fizyczny czy inne czynniki.
• Dysmenorrhoea – bolesna miesiączka. Może być spowodowana przez endometriozę, mięśniaki macicy, polipy endometrialne, infekcje czy inne czynniki.
• Menorrhagia – nadmierne krwawienie miesiączkowe. Może być spowodowana przez mięśniaki macicy, polipy endometrialne, zaburzenia krzepnięcia krwi czy inne czynniki.
• Metrorrhagia – nieregularne krwawienie poza cyklem miesiączkowym. Może być spowodowana przez polipy endometrialne, rak szyjki macicy, rak endometrium czy inne czynniki.

Infekcje

Infekcje to zakażenia bakteryjne, wirusowe lub grzybicze narządów płciowych i układu rozrodczego kobiet. Mogą one mieć różne przyczyny i objawy. Niektóre z nich to:

• Zapalenie pochwy – stan zapalny błony śluzowej pochwy. Może być spowodowane przez bakterie (np. bakteryjna waginoza), grzyby (np. drożdżyca), wirusy (np. opryszczka) czy inne czynniki (np. alergia). Objawia się świądem, pieczeniem, wyciekiem o nieprzyjemnym zapachu i zmienionej barwie czy bólem podczas stosunku seksualnego.
• Zapalenie szyjki macicy – stan zapalny błony śluzowej szyjki macicy. Może być spowodowane przez bakterie (np. chlamydia), wirusy (np. brodawki narządów płciowych), pasożyty (np. rzęsistek pochwowy) czy inne czynniki (np. podrażnienie). Objawia się wyciekiem o nieprzyjemnym zapachu i zmienionej barwie, krwawieniem poza cyklem miesiączkowym, bólem podczas stosunku seksualnego czy pieczeniem podczas oddawania moczu.

• Zapalenie przydatków – stan zapalny jajowodów i jajników. Może być spowodowane przez bakterie (np. chlamydia, gonokoki), wirusy (np. opryszczka) czy inne czynniki (np. zakażenie po porodzie lub zabiegu ginekologicznym). Objawia się bólem brzucha dolnego, gorączką, dreszczami, nudnościami, wymiotami czy krwawieniem poza cyklem miesiączkowym.

Mięśniaki macicy

Mięśniaki macicy to łagodne guzy zbudowane z tkanki mięśniowej macicy. Mogą mieć różne rozmiary, kształty i lokalizacje. Mogą być pojedyncze lub mnogie. Niektóre z nich to:

• Mięśniaki podsurowicówkowe – znajdują się na zewnętrznej powierzchni macicy. Mogą być przyczepione do macicy na szypule lub leżeć luźno w jamie brzusznej.
• Mięśniaki śródściennne – znajdują się w grubości ściany macicy. Mogą być niewielkie lub duże i deformować kształt macicy.
• Mięśniaki podśluzówkowe – znajdują się pod błoną śluzową macicy. Mogą wystawać do jamy macicy lub do szyjki macicy.

Mięśniaki macicy mogą być bezobjawowe lub powodować objawy takie jak:

• Krwawienie miesiączkowe – nadmierne, przedłużone lub nieregularne.
• Ból brzucha dolnego – ostry lub przewlekły, nasilający się podczas miesiączki lub stosunku seksualnego.
• Ciężkość brzucha – uczucie pełności, napięcia lub ucisku w brzuchu dolnym.
• Problemy z oddawaniem moczu lub stolca – spowodowane przez ucisk mięśniaków na pęcherz moczowy lub jelita.
• Zaburzenia płodności – spowodowane przez utrudnienie zapłodnienia lub zagnieżdżenia się zarodka.

Polip endometrialny

Polip endometrialny to łagodna zmiana zbudowana z błony śluzowej macicy (endometrium). Może mieć różne rozmiary i kształty. Zazwyczaj jest pojedynczy, ale może być też mnogi. Może wystawać do jamy macicy lub do szyjki macicy.

Polip endometrialny może być bezobjawowy lub powodować objawy takie jak:

• Krwawienie poza cyklem miesiączkowym – nieregularne, skąpe lub obfite.
• Krwawienie po stosunku seksualnym – spowodowane przez uraz polipa.
• Ból brzucha dolnego – ostry lub przewlekły, nasilający się podczas miesiączki lub stosunku seksualnego.
• Zaburzenia płodności – spowodowane przez utrudnienie zapłodnienia lub zagnieżdżenia się zarodka.

Łagodne zmiany na szyjce macicy

Łagodne zmiany na szyjce macicy to nieprawidłowości w budowie, kształcie lub wyglądzie szyjki macicy. Niektóre z nich to:

• Ektopia szyjki macicy – występowanie błony śluzowej kanału szyjki macicy na zewnętrznej powierzchni szyjki macicy. Jest to stan fizjologiczny u młodych kobiet lub pod wpływem hormonów. Może powodować wyciek śluzowy z pochwy lub krwawienie po stosunku seksualnym.
• Polip szyjki macicy – łagodna zmiana zbudowana z błony śluzowej kanału szyjki macicy. Może wystawać do pochwy lub na zewnątrz. Może powodować wyciek śluzowy z pochwy lub krwawienie po stosunku seksualnym.
• Nabłonek wielowarstwowy płaski – nieprawidłowy rodzaj nabłonka pokrywającego zewnętrzną powierzchnię szyjki macicy. Może być spowodowany przez infekcję wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Może być bezobjawowy lub powodować brodawki narządów płciowych.

Endometrioza

Endometrioza to choroba polegająca na występowaniu błony śluzowej macicy (endometrium) poza jamą macicy. Najczęściej lokalizuje się w jajnikach, jajowodach, otrzewnej, pęcherzu moczowym, jelitach czy krezce. Może mieć różne rozmiary i kształty. Niektóre z nich to:

• Torbiel endometrialna – torbiel wypełniona krwią i tkanką endometrialną, znajdująca się w jajniku.
• Zrost endometrialny – pasmo tkanki łącznej pokrytej tkanką endometrialną, łączące dwa narządy lub struktury w jamie brzusznej.
• Guzek endometrialny – guzek zbudowany z tkanki endometrialnej, znajdujący się w narządzie lub strukturze w jamie brzusznej.

Endometrioza może być bezobjawowa lub powodować objawy takie jak:

• Ból brzucha dolnego – ostry lub przewlekły, nasilający się podczas miesiączki, owulacji, stosunku seksualnego czy oddawania moczu lub stolca.
• Krwawienie poza cyklem miesiączkowym – nieregularne, skąpe lub obfite.
• Zaburzenia płodności – spowodowane przez utrudnienie zapłodnienia lub zagnieżdżenia się zarodka.

Zespół policystycznych jajników (PCOS)

Zespół policystycznych jajników (PCOS) to zaburzenie hormonalne polegające na nadmiernym wydzielaniu androgenów (hormonów męskich) przez jajniki i nadnercza. Skutkuje to zaburzeniem owulacji i cyklu miesiączkowego oraz występowaniem licznych drobnych torbieli w jajnikach.

Zespół policystycznych jajników może być bezobjawowy lub powodować objawy takie jak:

• Zaburzenia cyklu miesiączkowego – brak miesiączki, nieregularność miesiączki, skrócenie lub wydłużenie cyklu miesiączkowego czy innych nieprawidłowości.
• Zaburzenia płodności – spowodowane przez brak owulacji lub nieprawidłowe działanie hormonów.
• Hirsutyzm – nadmierne owłosienie na twarzy, klatce piersiowej, brzuchu czy plecach.
• Trądzik – spowodowany przez nadmierną produkcję łoju przez gruczoły łojowe.
• Otyłość – spowodowana przez zaburzenia metabolizmu i insulinooporność.

Choroby kobiece – jak wygląda leczenie?

Leczenie chorób kobiecych zależy od rodzaju schorzenia, jego przyczyny, objawów i stopnia zaawansowania. Może obejmować:

• Leczenie farmakologiczne – polega na stosowaniu leków doustnych, dopochwowych, domięśniowych czy dożylnych. Leki mogą mieć działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe, przeciwzapalne, hormonalne czy inne.
• Leczenie chirurgiczne – polega na usunięciu zmian łagodnych lub nowotworowych, zrostów, torbieli czy innych nieprawidłowości. Może być wykonywane przez laparoskopię (małoinwazyjną metodę przez nakłucia brzucha) lub laparotomię (otwarcie jamy brzusznej).
• Leczenie in vitro – polega na zapłodnieniu komórki jajowej poza organizmem kobiety i wszczepieniu zarodka do macicy. Jest stosowane w przypadku niepłodności spowodowanej przez zaburzenia owulacji, niedrożność jajowodów czy endometriozę.
• Leczenie alternatywne – polega na stosowaniu metod naturalnych, ziołowych, homeopatycznych czy akupunktury. Nie ma naukowych dowodów na ich skuteczność i bezpieczeństwo.

Choroby kobiece – profilaktyka

Profilaktyka chorób kobiecych polega na zapobieganiu ich powstawaniu lub rozwojowi. Niektóre z zasad profilaktyki to:

• Regularne badania ginekologiczne – co najmniej raz w roku lub częściej w zależności od wieku i stanu zdrowia. Pozwalają na wykrycie i leczenie wczesnych zmian łagodnych lub nowotworowych oraz ocenę stanu narządów płciowych i układu rozrodczego.
• Higiena intymna – codzienne mycie sromu i pochwy ciepłą wodą i delikatnym mydłem. Unikanie nadmiernego używania tamponów, podpasek, irygatorów czy dezodorantów intymnych. Zmiana bielizny co najmniej raz dziennie lub częściej w razie potrzeby.
• Bezpieczny seks – stosowanie prezerwatyw lub innych metod antykoncepcyjnych chroniących przed zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Unikanie częstej zmiany partnerów seksualnych lub kontaktów z osobami o nieznanej historii chorób wenerycznych.
• Zdrowy tryb życia – utrzymywanie prawidłowej masy ciała, zbilansowana dieta bogata w witaminy i minerały, unikanie palenia tytoniu i nadmiernego spożywania alkoholu, regularna aktywność fizyczna, redukcja stresu i dbanie o dobry sen.